ARABULUCULUK SÜRECİNİN TEMEL İLKELERİ NELERDİR?
Arabuluculuk yoluyla uyuşmazlığın çözümü gönüllülük esasına dayalıdır. Taraflar, süreci devam ettirmek, sonuçlandırmak veya bu süreçten vazgeçmek konusunda serbesttirler.
Taraflarca aksi kararlaştırılmadıkça arabuluculuk görüşmelerinde gizlilik ilkesine uyulması esastır.
Taraflar, süreç boyunca eşit haklara sahiptirler. Bu ilke adil yargılanma hakkı, hukuki dinlenilme hakkı ve silahların eşitliği ilkesinin arabuluculuk müessesesine yansıması olarak görülebilir. Zira bir uyuşmazlığın çözüm sürecinde bu hakların ihlal edilmesi hakkaniyete uygun olmayacağından arabuluculuk kapsamında da eşitlik ilkesi son derece önem arz etmektedir.
Arabulucunun tarafsızlığı esastır. Tarafsızlık, arabulucunun taraf tutmamasını ve taraflar hakkında önyargılı olmamasını kapsar. Arabulucu, taraflardan birinin kişiliğine, geçmişine, inanç ve değerlerine ve arabuluculuk sürecindeki tutum ve davranışlarına veya başka bir sebebe dayanarak taraf tutmamalı ve önyargılı davranmamalıdır. Arabulucu, arabuluculuk sürecini yürütürken tarafsız olmak ve tarafsızlığını şüpheli hale getirecek davranışlardan kaçınmak zorundadır.
Arabuluculuk sürecinde iradilik ilkesi çerçevesinde süreç boyunca kontrol taraflardadır. Zira taraflar arabulucuya başvurma hususunda kendi iradeleri ile hareket ettikleri gibi arabuluculuk sürecine devam etme ve süreç sonucunda anlaşma hususlarında da serbest olduklarından; mahkeme yargısında olduğu gibi uyuşmazlık hakkında karar verme yetkisini bir kişiye devretmedikleri için süreç boyunca karar mekanizmaları da aslında kendileridir. Bir başka ifade ile, arabulucunun bireyler adına bağlayıcı kararlar alma güç, yetki ya da izinleri olmadığından taraflar süreçte ön plandadır.
ARABULUCULUK SÜRECİ NASIL İŞLER?
Arabulucu, yapılan başvuruyu görevlendirildiği tarihten itibaren üç hafta içinde (ticari uyuşmazlıklarda altı hafta) sonuçlandırır. Bu süre zorunlu hâllerde arabulucu tarafından en fazla bir hafta (ticari uyuşmazlıklarda iki hafta) uzatılabilir.
Taraflarca aksi kararlaştırılmamış ise uyuşmazlığın en etkili , doğru ve hızlı çözümlenmesi için arabulucu gereken usul ve esasları da göz önüne alarak arabuluculuk sürecini başlatır ve sürdürür .Süreç sonunda tarafların anlaştıkları ya da anlaşamadıkları hususlara veya arabuluculuk sürecinin nasıl sona erdiğine ilişkin bir tutanak düzenlenir. Arabulucu ve taraflarca veya vekillerince imzalanır. Taraf veya vekillerince tutanak imzalanmaz ise arabulucu sebebini de yazarak kendisi tutanağı imzalar ve süreci bitirir. Hazırlanan son tutanağın bir sureti hazır bulunan taraflara elden verilir.
Arabuluculuk faaliyeti sonunda varılan anlaşmanın kapsamı taraflarca belirlenir; anlaşma belgesi düzenlenmesi hâlinde bu belge taraflar ve arabulucu tarafından imzalanır. Taraflar arabuluculuk faaliyeti sonunda bir anlaşmaya varırlarsa, bu anlaşma belgesinin icra edilebilirliğine ilişkin şerh verilmesini talep edebilirler. Bu şerhi içeren anlaşma, ilam niteliğinde belge sayılır. İş bu ilam niteliğinde belge sayılan anlaşma belgesi ile çözüme kavuşturulan uyuşmazlığa ilişkin dava açılamaz.
Arabulucu, taraflara ulaşılamaması, taraflar katılmadığı için görüşme yapılamaması yahut yapılan görüşmeler sonucunda anlaşmaya varılması veya varılamaması hâllerinde arabuluculuk faaliyetini sona erdirir ve son tutanağı düzenleyerek durumu derhâl arabuluculuk bürosuna bildirir.
Taraflardan birinin geçerli bir mazeret göstermeksizin ilk toplantıya katılmaması sebebiyle arabuluculuk faaliyetinin sona ermesi durumunda toplantıya katılmayan taraf, son tutanakta belirtilir ve bu taraf davada kısmen veya tamamen haklı çıksa bile yargılama giderinin tamamından sorumlu tutulur. Ayrıca bu taraf lehine vekâlet ücretine hükmedilmez. Her iki tarafın da ilk toplantıya katılmaması sebebiyle sona eren arabuluculuk faaliyeti üzerine açılacak davalarda tarafların yaptıkları yargılama giderleri kendi üzerlerinde bırakılır.
Arabuluculuk görüşmelerine taraflar bizzat, kanuni temsilcileri veya avukatları aracılığıyla katılabilirler. İşverenin yazılı belgeyle yetkilendirdiği çalışanı da görüşmelerde işvereni temsil edebilir ve son tutanağı imzalayabilir.
